De Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) treedt per 1 januari 2020 in werking. De huidige arbeidsvoorwaarden voor gemeenten zijn opgenomen in twee overeenkomsten: een Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling (CAR) en een Uitwerkingsovereenkomst (UWO). Deze vormen samen de CAR-UWO die vergelijkbaar is met een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). Een CAO is een verzameling van afspraken tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden die gelden voor alle werknemers binnen een bepaald bedrijf of binnen een bepaalde bedrijfstak.
De Wnra betekent dat de CAR-UWO omgezet wordt naar naar een ‘genormaliseerde’ CAO. De invoering van de Wnra heeft in juridische zin op hoofdlijnen het volgende tot gevolg:
a. De huidige Ambtenarenwet uit 1929 wordt vervangen door de Ambtenarenwet 2017.
Ook na de inwerkingtreding van de Wnra blijven er speciale regels gelden voor ambtenaren, met name ten aanzien van integriteit en grondrechten. Die regels en verplichtingen worden alleen vanaf 1 januari 2020 niet langer in de rechtspositieregeling of CAO geregeld, maar uitsluitend in de nieuwe Ambtenarenwet en daaronder hangende regelgeving. Daarmee gaat in de toekomst de wetgever ‘exclusief’ over deze regels en verplichtingen.
b. Het private arbeidsrecht wordt van toepassing op de arbeidsrelatie tussen ambtenaar en Overheidswerkgever.
De aanstelling wordt een arbeidsovereenkomst. De eenzijdige aanstelling van de ambtenaar wordt vervangen door de tweezijdige arbeidsovereenkomst die in het Burgerlijk Wetboek (BW) wordt geregeld. Daarmee wordt het dienstverband van de ambtenaar op dezelfde leest geschoeid als die van een werknemer. Voor de zittende medewerkers wordt de ambtelijke aanstelling op de invoeringsdatum van de Wnra ‘van rechtswege’ omgezet in een privaatrechtelijke arbeidsovereenkomst.
c. De bestuursrechtelijke regels rond bezwaar en beroep in ambtenarenzaken komen te vervallen.
Rechtspositionele geschillen vallen voortaan onder het private arbeidsrecht. Het vervallen van de bestuursrechtelijke regels voor de besluitvorming in ambtenarenzaken heeft tot gevolg dat de in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) geregelde zienswijze-procedure en de bezwaar- en beroepsprocedure, komen te vervallen. Dit geldt ook voor ontslag waarvan de gronden worden betwist. In tegenstelling tot nu, kunnen ambtenaren in de toekomst pas worden ontslagen ná een preventieve ontslagtoets. Ontslag als gevolg van reorganisatie (boventalligheid) of langdurige arbeidsongeschiktheid kan alleen na toestemming van het UWV, of indien overeengekomen tussen sociale partners, na toetsing door een bij CAO ingestelde ontslagcommissie. De VNG overlegt hierover nog met de vakbonden. Ontslag op andere gronden wordt na toetsing gerealiseerd door een ontbinding van de arbeidsovereenkomst door de kantonrechter. Tegen een ontslag of ontbinding kan hoger beroep en beroep in cassatie worden ingesteld.
d. De speciale regels voor het arbeidsvoorwaardenoverleg en de doorwerking van gemaakte afspraken, worden vervangen door het reguliere CAO-recht.
De invoering van de Wnra betekent dat de Wet CAO van toepassing wordt. Daarmee vervalt het overeenstemmings- en meerderheidsvereiste op basis van de Ambtenarenwet die momenteel de grondslag vormt voor de bestaande overlegprotocollen tussen sociale partners op zowel centraal- als decentraal niveau. Conform de Wet CAO werken vanaf 1 januari 2020 de in de CAO overeengekomen arbeidsvoorwaarden rechtstreeks door in individuele arbeidsovereenkomsten. Het is dan niet meer nodig om afspraken in een arbeidsvoorwaardenakkoord eerst nog door het bevoegd gezag (i.c. het college) te laten vaststellen in een lokale rechtspositieregeling zoals nu nog de huidige praktijk is.
Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de HR adviseurs van EFK via info@efk.nl of via 072 5645740.