Het onderwerp rechtmatigheidsverantwoording college is hot en kan zich verheugen op een brede belangstelling. Tijdens bijeenkomsten in Zeist, Almere en Uden is veel gediscussieerd over de aankomende wetswijziging en zijn ervaringen met huidige en toekomstige invullingen uitgewisseld. Veel gemeenten zijn er inmiddels van overtuigd dat het onderwerp meer kansen dan bedreigingen met zich mee brengt.

De vraag is echter of het (concept) voorstel wat op dit moment voorligt zal gaan leiden tot toegevoegde waarde voor de organisatie. Terecht is hier de nodige scepsis. In het voorstel zal de accountant geen expliciet oordeel meer geven over de rechtmatigheid in zijn controleverklaring. De rechtmatigheidsverantwoording van het college wordt onderdeel van de getrouwheidsverklaring van de accountant. De rechtmatigheidsverantwoording valt op deze manier onder de controle van de accountant! De rol van de accountant lijkt met de wetswijziging nauwelijks te wijzigen, terwijl juist de verantwoordelijkheid van accountant overgaat naar het college. De discussies met de externe accountant over de invulling van COS 610 (gebruik maken van de werkzaamheden van de interne auditors) zal overigens alleen maar toenemen want nu krijgt elke gemeente hier mee te maken. Op dit punt behoeft het wetsvoorstel enige aanpassing. Wellicht is het raadzaam in het begin de rechtmatigheidsverantwoording niet onder het juk van de externe accountant te laten vallen en het samenspel tussen College en raad eerst aan te gaan zien. Of laat het aan de raad om te bepalen of de externe accountant periodiek een getrouwheidsoordeel over hun rechtmatigheidsverantwoording moet gaan geven. Wie kent niet de (formele en tijdrovende) discussies met de externe accountant over de rechtmatigheid van bestedingen. Een goed gesprek met de raad is uiteraard wel essentieel en voldoet meer in de behoefte.  

Enig lichtpuntje zal zijn dat omvangrijke rechtmatigheidsfouten (die niet tevens van invloed zijn op het getrouwe beeld), nu geen invloed hebben op de strekking van de controleverklaring mits deze omvangrijke rechtmatigheidsfouten getrouw opgenomen zijn in de rechtmatigheidsverantwoording.

Voor de zomer verwacht de VNG het concept wetsvoorstel ter consultatie te ontvangen. Ook is er dan meer duidelijkheid vanuit de commissie BBV over de uitwerking (model, scope en criteria). Verwacht geen schokkende aanpassingen van de commissie BBV op hetgeen al bekend is. Zij zullen voortborduren op het nu voorliggende wetsvoorstel. Voor de VNG licht hier wel een schone taak.

Verbetering wettelijke controles

Een delegatie van de VNG-commissie Financiën heeft in maart 2019 samen met een delegatie vanuit het IPO gesproken met de commissie toekomst accountancysector. Deze commissie heeft een brede taakopdracht (niet alleen publiek domein) met de focus op de verbetering van de wettelijke accountantscontroles. Eind 2019 brengt deze commissie advies uit aan de minister van Financiën. In het gesprek is een aantal vraagstukken besproken. De bredere VNG-reactie op deze vraagstukken is verwerkt in een position paper. 2 van de 5 in de position paper genoemd hoofdboodschappen zijn in dit kader vermeldingswaardig: 

  • Geldende wetgeving en verordeningen kritisch bezien: de VNG ziet de administratieve lastendruk alleen maar stijgen en wil dit tegengaan door de huidige structuur kritisch te bezien. Ook geeft de VNG aan dat de overgang van de verantwoordelijkheid van de rechtmatigheidsverantwoording zou moeten leiden tot minder werkzaamheden van de kant van de accountant. De concept-wettekst lijkt echter eerder te zorgen voor meer werkzaamheden van de accountant. Daarnaast zorgt de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording uiteraard wel tot hogere administratieve lastendruk
  • Vakmanschap laten prevaleren en een beweging inzetten van rule-based naar principle-based controle: door de rechtmatigheidsverantwoording onderdeel te maken van de getrouwheidsverklaring van de accountant blijft deze verantwoording onderhevig aan de heersende, en eerder toenemende, rule-based controle van de accountancysector. Zeker bij rechtmatigheidsissues spelen er (maatschappelijke) overwegingen, die niet in regels te vatten zijn.

Klik hier voor de position paper